O límite do ben discorre polos bordes superiores dos vales encaixados dos ríos Sil e Miño nos tramos próximos á unión de ambos. O seu límite defínese sobre o terreo no que se denomina localmente como bocarribeira, que é o lugar onde cambia abruptamente a pendente, pasando de valores superiores ao 30% (ribeiras), a valores inferiores ao 10% (chairas).
Ser un exemplo destacado de formas tradicionais de asentamento humano ou de utilización da terra ou do mar, representativas dunha cultura (ou de varias culturas), ou de interacción do home coa contorna, sobre todo cando este se volveu vulnerable debido ao impacto provocado polos cambios irreversibles.
O ben proposto amosa unha excepcional paisaxe cultural da auga encaixada entre os espectaculares canóns fluviais situados na confluencia dos ríos Sil e Miño (Galicia, España), na fachada atlántica da Iberia húmida, coñecida popularmente como Ribeira Sacra.
Constitúe unha paisaxe épica articulada pola cultura e o patrimonio da auga, sustentada nos seus innumerables regueiros, regatos e ríos que definen a súa identidade, beleza, composición e singulares patróns de asentamento. Ilustra a xénese e evolución dun territorio esculpido pola auga e paradigma dunha cultura hídrica, na que se recoñecen vividamente as pegadas que marcaron a súa construción ao longo de máis de mil cincocentos anos de ocupación continuada, e que ten a súa xénese na antiga tradición eremítica e monástica arraigada neste espazo.
A cultura da auga nestes lugares se reflexa nun patrimonio hídrico excepcional que inclúe sitios arqueolóxicos, os enxeños asociados á auga de tódalas épocas, incluíndo un importante patrimonio industrial hidráulico, os singulares sistemas de drenaxe dos socalcos ou terrazas de cultivo, ademais doutras múltiples manifestacións vernáculas en forma de fontes sacralizadas e minas, canles, represas, pasos e pontes, rutas fluviais e outras obras singulares asociadas coa auga.
O poder da auga constitúe unha parte fundamental do relato da paisaxe cultural. No ámbito do ben proposto desprégase un excepcional catálogo de elementos patrimoniais de aproveitamentos hidráulicos que aportan a testemuña continua da autosuficiencia enerxética de cada época, incluíndo desde muíños de auga tradicionais de diferentes séculos, cuxas obras perduran no ámbito do ben en número e densidade excepcionais, seguindo coas minicentrais ou fábricas da luz que emerxen a finais do século XIX, ata chegar aos embalses hidroeléctricos de mediados do século XX.
En definitiva, Ribeira Sacra presenta unha paisaxe cultural na que se pode ler a historia da marabillosa relación entre a auga, o ser humano e o seu enxeño, non só para asegurar a súa supervivencia e benestar, senón tamén para aproveitar ao máximo todos os seus posibles usos.
FONTES, o título do encontro internacional celebrado entre o 27 e 29 de outubro de 2024 na Ribeira Sacra, fai alusión ás máis de 900 fontes de auga que manan ao longo de todo o territorio da Ribeira Sacra e que contribúen a modelar esta extraordinaria paisaxe, e tamén ás fontes do coñecemento, un factor imprescindible á hora de tratar cun ben patrimonial.
Acadáronse as seguintes conclusións:
